DE TAALHOND WAAKT

Dat meldt La Dernière Heure en wordt bevestigd door het Brusselse parket.

Dit soort zinnetje valt haast dagelijks op deredactie.be, de website van de openbare nieuwsdienst, van wie je enige trefzekerheid zou verwachten in het gebruik van onze taal. Iedere alerte scholier zal meteen uitleggen wat er mis mee is:

In dat meldt La Dernière Heure is dat het lijdend voorwerp, het onderwerp is La Dernière Heure. Dit eerste deel van de samengestelde zin is in de bedrijvende vorm (actief).

In en wordt bevestigd door het Brussels parket is dat het verzwegen onderwerp, door het Brussels parket is het handelend voorwerp. De tweede deelzin is in de lijdende vorm (passief).

Het tweede dat mag je niet weglaten als het niet dezelfde functie in de zin vervult als het eerste.

Dus niet: *Dat liedje ken ik en wordt veel gespeeld.

Evenmin als: *Die kaas lust ik maar wordt hier niet verkocht.

En helemaal niet: *Die fout kennen we allemaal maar wordt toch altijd weer gemaakt door deredactie.be.

27 maart

Er hangen drie mezenbolletjes in de appelboom, maar dat in het midden voor wie goed kijkt is geen mezenbolletje, het is een hard gekookt ei. Ik heb het zelf gekookt, tien minuten, en vervolgens in een potje met kleurstof gelegd, zes minuten. Dan heb ik het ei in het groene plastic netje gedaan waar eerder het vet en de graantjes voor de mezen in zaten, en in de boom opgehangen.

De kindjes lopen in de tuin rond. Er zijn vier kindjes, vierentwintig eieren. Twaalf zitten aan de rechterkant van de tuin verstopt, twaalf aan de linkerkant. Dit jaar zitten de eieren elk in een plastic zakje, tegen de regen, daar gaat de kleurstof van lopen.

De zoekers vormen twee teams, twee zussen, een zus en broertje, elk team heeft een mandje. Als de eieren allemaal terecht zijn, ook dat dat een beetje bedrieglijk in de appelboom hing, gaat iedereen binnen voor het ontbijt.

De papa's en de mama's en opa en oma en de kindjes, die intussen geen kindjes meer zijn, maar kinderen, in diverse maten, van wie de grootste al een zoen kan krijgen zonder dat iemand zich nog hoeft te bukken, alleen papa een beetje, die is dan ook de langste aan de hele ontbijttafel.

Wie heeft het gedaan? Niet de haas of de klokken, dat is al veel vroeger vastgesteld. Maar Pasen staat als een huis, en na afloop: de nieuwe groepsfoto.

18 maart

Hoe is 't?, vragen mensen. Hoe gaat het? Ça va? 

Wat moet je daarop antwoorden?  

Goed. Ça va. Met mij goed, zeg ik vaak, ook al vind ik soms van niet. 

Alles goed. Geen nieuws. Niets bijzonders, zeg ik.  

Beter zo ook, hoor ik mezelf soms toevoegen, terwijl ik denk: Hoe dat? Beter niets bijzonders? Beter geen nieuws?

De wereld is in evenwicht, zolang ik niet beweeg. Zolang ik met een stil gezicht mijn roerloosheid bewaar, zolang ik zwijg en niets verricht, bezweer ik elk gevaar. 

Zeer Europees, allemaal. Zeer avondlanderig. De woorden zijn van Herman Pieter de Boer.

Wat is Boudewijn de Groot passé, hoorde ik laatst rond mij verklaren, bij de klanken van zijn Testament. De woorden zijn niet eens van hem, hoorde ik.  

Passé, blasé, tabé.

16 maart

Op het radionieuws is plots Hillary Clinton te horen. Hillary Rodham, was het een tijdje, toen de naam Clinton slecht in de markt lag, maar dat is nu anders. Hillary laat weten dat ze de nominatie bijna beet heeft, ze klinkt bepaald euforisch. Nu ja, klinkt. Zij is hees, haar stem is kapot, ze schreeuwt veel harder dan ze klinkt, of niet klinkt. Dit is half maart, de verkiezingen zijn in november. Wat zal er gebeuren, als Hillary over pakweg een maand helemaal geen stem meer heeft? Dat wordt moeilijk, president worden. Een Afro-Amerikaan, oké. Een vrouw, allee vooruit. Maar een vrouw zonder stem? Toch kan ik mij dat goed voorstellen: mevrouw Clinton in debat met die Trump, de laatste luid uit de bek en de nek lallend, zij antwoordend in gebarentaal, met onderschriften. Trump af als een gieter. Toch jammer van Bernie.

6 maart

In een reclame van uitgeverij De Bezige Bij wordt mij een nieuwe literaire pageturner aangeprezen. Een pageturner, zoals het woord zegt, is een boek waar je de pagina's van omdraait, zoals dat in voorbije eeuwen gebeurde. In onze eindelijk verlichte tijd lezen mensen e-boeken, waar je de pagina's van wegveegt of -klikt. Pageswipers, zo men wil, of pageclickers. Dit boek, zegt De Bezige Bij, is van een literair supertalent, met een fenomenale vertelkracht. Zijn verhaal is onmogelijk weg te leggen. Dat laatste lijkt me onpraktisch (de rest twijfelachtig). Voorlopig lees ik maar voort in De koele minnaar, ook bij De Bezige Bij, een boek van 1956 dat ik al lang weer vergeten was. Telkens als een pagina uit is, druk ik rechtsonder op het schermpje van mijn reader, en dan komt de volgende. Als ik te moe word - ik lees veel 's avonds - dan leg ik het verhaal gewoon weg. Niet makkelijk, Claus wegleggen. Maar onmogelijk? Voyons!

5 maart

Vandaag in Lidl verveelde ik me. Ik verveel me vaak in Lidl. Ik besloot marsmannetje te spelen. Meteen zag ik mensen dingen uit rekken pakken en in een kar leggen. Daarmee liepen ze naar een lopende band, maakten de kar leeg, legden de band vol. Liepen twee passen verder, haalden de band weer leeg en deden de kar weer vol. Ik zag ze naar hun automobiel lopen, ze maakten de kar weer leeg en deden de automobiel vol. Toen stootte mijn gade mij aan. We stonden bij de kassa. Wat doe je?, wou ze weten. Niets, zei ik. Ik zie het, zei ze. Zou je niet eens helpen die dingen hier op de band te leggen?

Het jaar van de slak

Z als in zeg maar

Weet u niet meteen het woord te vinden dat u zoekt, dan gebruikt u een ander, en zegt er zeg maar voor of achter. De toehoorder vangt het signaal op en weet meteen dat hij u niet te zeer au sérieux moet nemen. Dat geldt nog meer als een spreker zonder aanwijsbare reden zowat overal voor of achter zeg maar zegt. Als een soort tic, zeg maar. Mocht iemand dat doen waar u bij bent, val hem dan even in de rede. Hij stopt, is de draad kwijt, en dan zegt u hoffelijk: 'Zeg maar'.

Het jaar van de slak

 

Y als in Y-generatie

Beter bekend als millennials, mensen geboren tussen ruwweg 1980 en 2000, zeg maar (zie aldaar).

Hun voornaamste bijzonderheid lijkt te zijn dat zij volgen op de X-generatie, die zelf volgt op de babyboomers. En gevolgd worden door de Z-generatie, ook wel de post-millennials. Als het gesprek op een walking dinner stil dreigt te vallen, kunt u bij het aannemen van een amuselepeltje terloops opmerken dat de Y-generatie weer goed vertegenwoordigd is. Het gevaar bestaat wel, dat het gesprek dan echt stil valt.

Het jaar van de slak

X als in x-factor

Het ongrijpbare iets dat iemand anders heeft, en u niet. Waardoor het altijd een ander is die de prijs wint voor iets waar u veel beter in bent, de eer opstrijkt voor wat u gedaan hebt. Frustratie dreigt, maar daar is geen reden toe. Iedereen weet dat dragers van de x-factor in wezen knullige sullen zijn, die op een blauwe maandag per ongeluk wereldberoemd worden en 's anderendaags denken dat ze het nog zijn, als niemand hun naam meer weet.

2 maart

De 65-plussers waren overigens de eerste klanten van De Lijn die een chipkaart (Mobib-kaart) kregen. Die kaart zal nu vanaf juni uitgerold worden naar de andere abonnementshouders.

Het staat in De Standaard in een stuk over het merkwaardige fenomeen dat mensen van 65 en ouder, sinds ze er wel voor moeten betalen, vaker de bus of tram nemen dan toen het nog gratis was. 

 

Ik kan me wel voorstellen hoe dat komt. Als je zo'n Lijnkaart gekocht hebt, moet je toch ten minste voor 50 € per jaar oprijden, of je hebt je 65-plusbroek gescheurd. 

 

Maar daar gaat het niet over. Het gaat over de vraag hoe De Lijn in juni een chipkaart denkt uit te rollen. Nu weet ik ook wel dat vandaag de dag van alles wordt uitgerold, maar een rechthoekige buskaart? 

 

Mijn advies is dat De Lijn het uitrollen beperkt tot bussen en trams, die zijn daarvoor gemaakt. Wat mij betreft kunnen ze er nooit genoeg uitrollen. 

 

Verder is de bus-en-tramkaart dik oké. Als de mijne op is, koop er weer een, al heb ik tot vandaag mijn 50 € nog lang niet opgereden. Ik wacht op beter weer, zoals de 'senioren' uit het artikel. 

Hoewel, als de zon gaat schijnen, rol ik vast ook mijn scooter weer uit.

Het jaar van de slak

W als in het Westen

Met hoofdletter, een uiterst fluïde verzameling van landen, die afhankelijk van de spreker de betere dan wel slechtere helft van de wereld uitmaken. Een misleidende naam. Zo wijst Wikipedia er fijntjes op, dat België en Nederland zich ten oosten van de Greenwich-meridiaan bevinden.

In wijde kringen, niet het minst in het Westen zelf, is het bon ton om dat deel van de wereld te beladen met alle zonden van Israël (zelf ook een westers land in het Nabije Oosten), waarbij, alweer afhankelijk van de spreker, het Westen rijk is, of machtig, of zondig, of in verval, of arrogant, of hypokriet, of al die dingen samen en nog veel erger. Op welke lengtegraad dit alles precies begint en ophoudt is zoals gezegd niet duidelijk.

Het jaar van de slak

V als in vriendelijk

Mensen zijn vriendelijk, of niet. Ook dieren nog een beetje, al is het op antropomorfische wijze. Over dingen waren we het eens, dat zij niet het vermogen bezitten vriendelijk of onvriendelijk te zijn. Dat is nu anders. Sinds enige tijd is het moeilijk nog een ding te vinden, dat niét vriendelijk is. Huidvriendelijke steunkousen, milieuvriendelijke wegwerpzakken, gebruiksvriendelijke wasmachines, kindvriendelijke restaurants, vrouwvriendelijk bier, manvriendelijke kapsalons. Gewasvriendelijke sproeistoffen zijn ook klantvriendelijker dan enge insecticides, fungicides of herbicides. Zet iemand in uw bijzijn een roddel op die u niet bevalt, merk dan koel op: 'Ik vind dat niet echt een mensvriendelijk verhaal.'