Z als in zoiets (van)

Iedereen heeft wel iets, maar alleen speciale mensen hebben zoiets. Wat het is, is niet duidelijk, maar het is van. Wilt u zich in een gesprek van uw meer banale omstaanders onderscheiden, zeg dan: ik heb zoiets van. Wat volgt doet er niet toe (zie ook whatever), het is in elk geval heel bijzonder en apart, iets waar de gewone mensen niets van hebben.

Alfabetiseringsproject Het jaar van de bever

Y als in Yes!

Ook voorbij is de tijd dat wie iets goeds deed dat discreet voor zichzelf hield. Bescheidenheid is vals. Hebt u gescoord met een donkerblauwe Q in scrabble of is de nieuwe decoder-recorder met goed gevolg geprogrammeerd, laat dan niet na de buitenwereld op uw succes te attenderen. Ga te werk als volgt: plooi de armen en breng de naar binnen gekeerde vuisten op schouderhoogte. Buig het hoofd voorover, sluit de ogen en roep: Yes! Wees niet bang het er dik op te leggen: vergeleken met uw voetbalspelende medemensen bent u nog de ingetogenheid zelve.

Alfabetiseringsproject Het jaar van de bever

X als in xxx

Hebt u nog steeds de gewoonte uw intieme correspondentie af te sluiten met xxx, dan kunt u beter vandaag nog overgaan op iets minder dubbelzinnigs als kusjes of knuffels. Een korte test op de zoekmachine leert dat xxx, hoe onschuldig ook bedoeld, bij de ontvanger geheel ongewenste associaties kan oproepen. Echt verstandige brievenschrijvers eindigen met doei of salukes, ook al kunnen deze afsluiters maar zeer ten dele aan hun gevoelens recht doen. (Zie ook nicht.)

Alfabetiseringsproject Het jaar van de bever

26 januari

Erik Van Looy zal een Nederlandse remake van Loft regisseren. De film is “te Vlaams” voor Nederland. Dat vind ik nu raar. Onderschriften bij Nederlandse televisie in België (Baantjer !) vond ik ook al raar, vooral omdat er meestal precies hetzelfde staat als wat de acteurs zeggen. Leuk voor wie slecht hoort, maar daar is 888 voor. Dan gaat het alleen nog om accent of tongval. Zijn wij te lui geworden om Hollands te verstaan (of om Nederlands te spreken)? De Hollanders om naar Vlaams te luisteren (of om fatsoenlijk Nederlands te spreken)? Of vice versa?

Zouden ze dat in Frankrijk ook doen met Waalse televisie? Krijgen de frères Dardenne ondertitels in Frankrijk? Moeten ze geremaket voor ze daar binnen mogen? Flikken wel: eerst naar Maastricht versast voor de Nederlanders het kunnen smaken. Kennen ze Gent niet meer in Nederland?

Worden Britse films geremaket voor de VS? (Ja, veel, maar meestal vele jaren later, zie de lijst onderaan.) "Soms krijgen films een remake in een andere taal. Zo is de Amerikaanse film The Departed een remake van de Hongkongse film Infernal Affairs. Ook Hollywood-films krijgen soms een Indiase remake in Bollywood”, staat er in Wikipedia. Hongkong of Bombay, OK. Maar Maastricht? Gent?

“In the recent history of cinema, remakes have generally been considered inferior to earlier versions by film critics and cinema-goers alike”, alweer Wikipedia. Remakes zijn meestal slechter dan de oorspronkelijke versie, ook nog.

Nog even over die onderschriften: in de televisieserie “Arm Wallonië” van Pascal Verbeken en Luckas Vander Taelen hoor je tal van mensen aan het woord in een of ander onvervalst Vlaams dialect. Iedereen verstaat elkaar. Er is geen ondertiteling. A propos: waarom is Het verdriet van België niet vertaald voor Nederland? Er staat anders best wat West-Vlaams in. Wie weet wat greiten wil zeggen? En wie kent Claus die greiten niet kent?

http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_film_remakes

http://www.vlaamswoordenboek.be/definities/term/greiten

W als in whatever

Gesprekken moeten vooruitgaan, tijd is geld. Het is ongepast kostbare seconden op te offeren aan zoiets overbodigs als nadenken. Schiet wat u wilt zeggen u niet meteen te binnen, maak dan een wegwerpgebaar en zeg: whatever. Het woordje is ook geschikt als afblokker (zie ook topic). Een gesprekspartner die zijn zin met whatever beëindigt, kan daarmee aangeven dat het onderwerp hem niet zint. Het is aangewezen over iets heel anders te beginnen. Iets vrolijkers, iets pittigers, iets diepgaanders. Whatever.

Alfabetiseringsproject Het jaar van de bever

V als in Vlaamsgezind

‘Ik ben Vlaming en daar ben ik fier op’, zo valt nog wel eens op een bumper sticker te lezen. Vlaming zijn, het is niet iedereen gegeven. Bent u het toch geworden, dan kunt u met reden fier zijn. Trots, zeggen de Nederlanders, die geen Vlaams spreken. Vlamingen zijn tweetalig, zij spreken Vlaams én Nederlands, al kun je dat laatste er niet altijd aan horen. Verder zijn Vlamingen Vlaamsgezind. Als u dat ook bent, laat dan niet na uw gezindheid uit te dragen naar de rest van de wereld, waar al die mensen wonen die geen Vlaming zijn en dat vast erg jammer vinden.

Alfabetiseringsproject Het jaar van de bever

U als in uitslover

Mocht u ’s ochtends opstaan met het voornemen vandaag weer goed uw best te doen, dan kunt u dat beter laten. De tijd is voorbij dat het verdienstelijk was als u drankblikjes keurig in de vuilnisbak deed, of hard werkte voor een goed cijfer op school, of oude dametjes de straat over hielp. Zulk gedrag is verwerpelijk. U lijkt wel een streber, dat wil zeggen een uitslover. U stelt zich aan. Beter kunt u zoals iedereen weer gewoon op straat spugen.

Alfabetiseringsproject Het jaar van de bever

T als in topic

In goed gezelschap kunt u niet praten over om het even wat (zie ook whatever). Een gespreksonderwerp is banaal, een thema saai, een gerucht frivool. Wie echt op de aandacht van zijn toehoorders uit is, moet met iets beters uitpakken. Een topic is helemaal geschikt. Geoefende converseerders reiken elkaar topics aan. Topics kunnen ook aangedragen, aangebracht of aangekaart worden. Het komt erop aan ze op te pakken of mee te nemen, dat wil zeggen erop in te pikken. U mag de topic zeggen, maar het topic klinkt een stuk belezener.

Alfabetiseringsproject Het jaar van de bever

S als in senioren (bis)

Senioren zijn mensen die oud worden maar het nog niet weten. Met de hulp van marketing en demografie zijn ze uitgegroeid tot een stevige koopkrachtige groep die al naargelang van de commerciële behoeften kan worden bewerkt in kleinere marktsegmenten als daar zijn: de vijftigplussers, de vijfenvijftigplussers, de zestigplussers, enzovoort. Senioren verplaatsen zich graag per fiets en zijn vaak herkenbaar aan hun honkbalpetten die zij, anders dan de jongeren (om onduidelijke redenen niet junioren genoemd) keurig met de klep naar voren op hun grijze (zeg liever: zilveren) hoofd zetten. Vrouwelijke senioren zien er net zo uit, maar zonder pet.

Alfabetiseringsproject Het jaar van de bever

S als in sowieso

Het valt niet mee om een goed gesprek gaande te houden, nog minder als het rechtstaande moet gebeuren met een glas in de ene hand (zie ook bubbels) en in de andere een lepelamuse. De woorden blijven niet komen, en niemand wil ervan verdacht worden dat hij of zij niets te vertellen heeft. Zit u even om een woord verlegen, of weet u niet meteen wat te zeggen, zeg dan: ‘Het is sowieso een kwestie van perceptie’. U kunt ook überhaupt gebruiken, het maakt niets uit. U hebt uw punt gemaakt (zie ook punt) en kunt nu rustig een slok nemen.

Alfabetiseringsproject Het jaar van de bever

17 januari

Een enkele keer wil iemand weten hoe het met mij gaat, op rust zijnde, niet langer werkend voor een inkomen, maar levend van een maandelijkse uitkering die ik krijg als beloning voor vroeger bewezen diensten, in mijn geval het verstrekken van onderricht aan mensen van ongelijke talenten en gedrevenheid, in nogal wat verschillende instellingen met elk hun eigen bedrijfscultuur en taalgebruik en lieden die men tegenwoordig leidinggevenden noemt, een zeer misleidende benaming.

Het antwoord is dat het goed gaat, dank u, en dat is vast een voorspelbaar antwoord, zolang ik er niet bij zeg dat ik in de zeventien maanden sinds het eervol ontslag uit mijn ambt, dat wil zeggen sinds de dag dat ik gemachtigd werd mijn rechten op een rustpensioen ten laste van de Openbare Schatkist te laten gelden en in een moeite bedankt voor mijn gewaardeerde diensten, mijn toewijding en mijn inzet voor mijn Hoge School, niet nog één keer aan mijn vroeger werk heb gedacht, tenzij daar van buitenaf een directe aanleiding toe wordt gegeven, bijvoorbeeld telkens als ik op gezette tijden nog een e-mail krijg met de namen van de afwezige lectoren, en de voorziene duur van hun afwezigheid.

Hoe zou dat komen? Hoe kun je zevenendertig jaar intensief met iets bezig zijn, en er dan mee ophouden, en dan niet nog één keer het gevoel krijgen dat het weg is? Tja, ik vergeet wel meer dingen.

Niet de tastbare dingen: de tafels en stoelen in de lectorenkamer die vroeger leraarszaal heette, de akoestische terreur die daar bedreven werd en in de kale leslokalen vol stoelen met ijzeren poten en zonneblinden die aanhoudend en oorverdovend kletterden, de prikborden met vergeelde berichten van jaren geleden die niemand weg durfde te nemen. De geur van de pissijnen, de ronde raampjes in de liften waarachter beurtelings hoofden, lichamen en voeten voorbijgleden, of omgekeerd, al naargelang de koffiepauze begon of was afgelopen.

Niet de collega’s: aardige collega’s, enge collega’s, en al de vele varianten daartussen waar ik al die tijd een van was, zonder te weten welke precies, al kreeg ik wel eens signalen natuurlijk.

Wel de studenten, die tenslotte kwamen en gingen, in grote aantallen, en telkens door weer nieuwe, erg op de voorgaande lijkende werden vervangen. Niet dat die studenten niet van elkaar verschilden, het tegendeel is waar, zij verschilden op een altijd weer verbluffende en bewonderenswaardige wijze, alleen waren er zoveel dat ik het zeer snel opgaf te proberen hun namen en gezichten te onthouden, wetend dat ik daar zeer slecht in ben.

Toch mis ik ze, al de studenten, en ook de collega’s, de aardige. Ik mis zelfs één leidinggevende, al zou die zichzelf nooit zo hebben genoemd.

Maar bovenal ben ik vergeten: de ontastbare dingen. Het onderrichten, de overdracht van deskundigheid, het opvoeden, het begeleiden naar volwassenheid, wat ik daar dééd al die tijd, wat ik daar allemaal zégde, en wat het heeft opgeleverd, als het al iets heeft opgeleverd. Zou het iets hebben opgeleverd?

R als in ruis

U hebt vast wel eens ruzie met uw levensgezel of uw buurvrouw of een medewerker. Zeg niet: ‘Er zit een haar in de boter’. De op voedingshygiëne gestelde eenentwingste-eeuwse mens gruwt van zo’n onsmakelijk beeld. Wilt u toch een verstoorde relatie naar buiten brengen, zeg dan: ‘Er zit wat ruis op mijn omgang met X’, of nog: ‘De communicatie met Y vertoont enige ruis de laatste dagen’. Dat hebt u keurig verwoord. Niemand begrijpt het, iedereen knikt begrijpend.

Alfabetiseringsproject Het jaar van de bever

Q als in quatsch

Trendsetters weten dat de rage van de verengelsing over is. Shit is uit, godverdomme is helemaal terug. (Wie deze krachtterm te lang vindt of bezwaren heeft tegen het ijdel gebruik van ‘verdomme’ kan zich behelpen met het ijzersterke merde.) Bijdetijdse sprekers nemen ook niet langer bullshit in de mond. Onzin is weer gewoon zever. Nog ouderwetser en dus helemaal trendy is quatsch. Met dat woord kunt u ook stevig scoren in scrabble (zie ook yes!).

Alfabetiseringsproject Het jaar van de bever

P als in punt

Niemand geeft graag zijn ongelijk toe. Vindt u het moeilijk om ‘U hebt gelijk’ te zeggen, zeg dan: ‘U hebt daar misschien wel een punt’. Later in het gesprek kunt u tegenscoren. Vraag: ‘Wat is nu uw punt, eigenlijk?’ Uw gesprekspartner wordt nu wat giftiger, maar daar maakt u geen punt van. Is hij eindelijk klaar, zeg dan bedaard: ‘U hebt uw punt nu wel gemaakt’. Een aardig gesprek is anders, maar dat is het punt niet.

Alfabetiseringsproject Het jaar van de bever

O als in outen (bis)

Bent u homo of lesbo, bi of poly, psoriasislijder, Helmut Lottifan, volksdanser of macraméknoper en schaamt u zich daar een beetje voor, dan is dat niet langer nodig. U kunt rustig uit de kast komen en uw verborgen geaardheid aan de wereld openbaren. Zich outen doet deugd en geeft de medemensen iets om over te praten. Hoe bekender u bent, en hoe verborgener uw geaardheid, des te groter is het plezier dat u doet aan uzelf en aan de normale mensen, die naar eigen zeggen al heel hun leven buiten de kast wonen.

Alfabetiseringsproject Het jaar van de bever

11 januari

Sinds vanochtend weet ik wat flarfen is. Ik kwam het woord tegen op de webstek van het literaire tijdschrift De Brakke Hond. Het fenomeen en de term zijn overgewaaid uit de Verenigde Staten. ‘Flarfdichters’, lees ik op de website, ‘verwerken internet zoekresultaten in hun gedichten’. Het is een collagetechniek: knippen en plakken met onzin van het internet. Flarfen zal best wel leuk zijn, al vind ik de voorbeelden in DBH niet overtuigend.

Is flarfen dan een nieuwigheid? Vergeet het. Lennon / McCartney deden het in hun liedjesteksten. De wonderlijke song Being for the Benefit of Mr Kite! is helemaal in elkaar geknutseld met flarden tekst uit een circusposter.

Hugo Claus deed het. Hij sluit Het verdriet van België af met een gedicht dat begint met deze onsterfelijke verzen:

‘Geprezen zij de wurger van de nachtegaal, geprezen zijn alle vrouwelijke zoogdieren, de holtedieren en de zijrivieren,

de neten en Zwevegem.’

Louis Seynaeve is onder de indruk.

“‘Het was een schoon gedicht. Bravo.’

‘Ik maak er zo drie per dag,’ zei hij.

‘Dat is rap!’

‘Het is mijn techniek. Ik zet alle omschrijvingen van een kruiswoordraadsel een beetje achter elkaar, schots en scheef’.

‘Van De Standaard!’

‘Ook.’”

http://www.brakkehond.be/101/hof1.html

O als in ophoesten

Nog niet zo lang geleden was ophoesten een bezigheid van verkouden mensen en kettingrokers. Ze hoestten fluimen op (fluimpjes onder de zeven jaar), al dan niet met veel gerochel in de ochtendbadkamer. Nu hoest iedereen geld op, ook gezonde veertigers, veganisten en mainstream makelaars. Als u met de Audi geflitst bent op de ring rond Antwerpen, vergeet dan niet, naast de snelheid waarbij dat gebeurd is (nooit onder de 180), te vermelden hoeveel u weer voor de bekeuring zult moeten ophoesten (of op moeten hoesten). Vergeet vooral het woordje ‘weer’ niet.

Alfabetiseringsproject Het jaar van de bever

6 januari

We moeten rode ballen bijkopen, zegt mijn gade. Dat zegt ze al een paar jaar, en met meer nadruk sinds de ramp van december 2008, toen de pas aangeklede kerstboom met pot en al van zijn sokkel stuikte en vele ballen tegen de vloer smakten. Daar waren ook witte ballen bij, maar mijn gade vindt het goed dat de toekomstige boom wat roder kleurt. Kerstballen moeten van glas zijn en breken als ze vallen. Onbreekbare ballen zijn onduldbaar, zoals ook plastic bomen en apocriefe versieringen als wattensneeuw en engelenhaar. Zo’n boom moet goed vol hangen, maar ook weer niet zo vol dat je het groen niet meer ziet. Het is een delicate oefening. De lampjes moeten branden, maar kunnen niet flikkeren. Kerstmis, niet kermis.

Gisteren heb ik de kerstboom ontsierd, voor Driekoningen zoals het hoort. Lampjes en ballen in de doos, kindje Jezus en familie, os, ezel, drie koningen, herder en schaapjes weer op zolder. De boom zelf naar achter in de tuin, kuiltje gegraven, geplant. Hopen dat hij het overleeft. De laatste paar kerstbomen zijn telkens in het voorjaar gaan verwelken, nadat ze eerst hoopgevend waren opgefleurd. Mogelijk gedijen ze slecht in niet gewijde grond. Een staat er wel nog, intussen dik twee meter hoog, en daardoor voor altijd van opsmuk vrijgesteld. Echte boom, geen ballen van doen.

N als in nicht

Ooit was de wereld onschuldig. Gay betekende gewoon vrolijk, baiser was zoenen. Zulke woorden gebruik je niet meer waar de kleintjes bij zijn. Het is uitkijken. Welke man gaat nog met een nicht de straat op? Een neef kan nog net (een regelneef niet). Gaat u met een vriend op stap, zeg dan toch maar dat hij uw maat is of kameraad. Ook een vriendin is niet meer wie zij was. Een man mag er nog maar één hebben, en hij moet haar handje vasthouden.

Alfabetiseringsproject Het jaar van de bever

M als in mondig

Als iemand weer een grote bek opzet, zanikt, zeikt of zeurt, zeg dan: de mensen zijn mondiger geworden. Ook de klant wordt met de dag mondiger, maar dat is eigenlijk hetzelfde. Bij uitstek mondige klanten zijn langbenige pubers met acne en slechte manieren. Ook internetgebruikers van middelbare leeftijd zijn mondig, als het onder een schuilnaam mag. Het maakt niet uit wat het is, de mondige medemens zal er wel zijn potje met vet over uitgieten.

Alfabetiseringsproject Het jaar van de bever

L als in logistics

Op onze autowegen rijden elke dag vele honderden vrachtwagens. Wat zou daar nu allemaal in zitten? Logistics, zo blijkt. Het staat erop in grote letters: Vuylsteke Logistics. Niet: Van de Ven Fijne Vleeswaren. Wat Vuylsteke precies doet en wat er in zijn vrachtwagens zit gaat niemand aan, maar het klinkt wel dringend en onmisbaar. Het helpt dus als u gauw wat aan de kant gaat in uw vervuilend personenwagentje.

Alfabetiseringsproject Het jaar van de bever

2 januari

Iets nieuws dit jaar? In Ierland werd op 1 januari de nieuwe wet op de smaad (de Defamation Act) van kracht. Blasfemie is er nu een strafbaar misdrijf, met een straf die kan oplopen tot 25.000 €. Wat moet je daarvoor doen?

‘Iets zeggen of publiceren dat zwaar beledigend is in verband met zaken die door een religie als heilig worden beschouwd, waarbij opzettelijk aanstoot wordt gegeven aan een aanzienlijk aantal aanhangers van die religie.’ De heiligschenner kan wel tot zijn verdediging inroepen dat een ‘redelijk persoon’ in zijn uitspraken enige literaire, artistieke, politieke, wetenschappelijke of academische waarde zou vinden.

De Ierse atheïsten zijn niet blij. Ze hebben prompt een aantal blasfemische citaten op het internet gepubliceerd, in de hoop dat ze daarvoor op grond van de nieuwe wet vervolgd zullen worden. Een citaat is van Frank Zappa. Als je gelooft in “de Vent op de Wolk met zijn Dik Boek”, zegt Zappa, "die weet of je braaf of stout geweest bent en zich dat nog aantrekt ook, dan gebruik je het chimpanseegedeelte van je hersens.”

Er zijn citaten van Mark Twain en Randy Newman, van Jezus Christus en Mohammed, van Salman Rushdie en paus Benedictus XVI, en natuurlijk van Richard Dawkins. Het boeiendste citaat vind ik nummer 24, van kardinaal Cormac Murphy-O’Connor, de katholieke aartsbisschop op rust van Westminster:

“Of je nu een atheïst bent of iets anders, en je laat het transcendente weg…wat wij God noemen…dan is daar iets dat niet helemaal menselijk is. Ik denk, als je dat weglaat, dat je niet een echte mens bent.”

Is dat nu een strafbare uitspraak onder de nieuwe wet? Jazeker, zeggen de Ierse atheïsten, want als je de gelovige mensen niet mag schofferen met heiligschennende uitspraken, dan mag je ook de atheïsten niet beledigen en zeggen dat ze geen echte mensen zijn (of dat ze zullen branden in de hel).

Zelf hou ik ook niet van beledigende uitspraken, je moet de mensen niet nodeloos de kast op jagen. Maar ik hou ook niet van twijfelachtige praat, laat staan aperte bedreigingen met dood en hellevuur, in de naam van, tja, een vent op een wolk met een dik boek.

http://blasphemy.ie/2010/01/01/atheist-ireland-publishes-25-blasphemous-quotes/

K als in kids

Hebt u kleine kinderen, dan wilt u ze vast graag knuffelen en met ze stoeien en ze verhaaltjes voorlezen. Dergelijk soft gedrag is aanvaardbaar, zolang het binnenskamers blijft. Buitenshuis mag u wel wat cooler voor de dag komen. Op tuinfeestjes stuurt u de kleintjes meteen weg, de gastvrouw zal ze wel bij het zwembad vandaan houden. Informeert iemand naar uw kinderen, zeg dan achteloos: ‘De kids? Die lopen hier ergens rond.’ Iedereen begrijpt dat u wel andere, meer gesofisticeerde dingen aan het hoofd hebt.

Alfabetiseringsproject Het jaar van de bever