30 januari

Beste redactie

'Justitie moet asielaanranders vasthouden, zo niet doe ik het', liet een Belgische staatssecretaris de wereld weten via Twitter. (De Morgen 26/1)

Ik weet niet wie dat woord asielaanrander bedacht heeft, maar dank zij de staatssecretaris ken ik het nu wel. Een verrijking van onze taal zou ik het niet noemen.

Ook vind ik dat mensen in het algemeen, en staatssecretarissen in het bijzonder, er goed aan doen na te denken voor zij iets zeggen. Liefst niet via Twitter, een medium dat, door zijn aard zelf, snelle, ondoordachte en vooral ongenuanceerde communicatie in de hand werkt.

Verder vind ik nog, dat een woord als 'asielaanrander' niet bijdraagt tot een evenwichtige beeldvorming, laat staan een sereen debat over de vluchtelingencrisis. Integendeel. Het is een toxisch woord, dat het denken en spreken vergiftigt.

Ik ga er niet van uit, dat dat laatste is wat de staatssecretaris beoogt, maar het is wel wat hij met zijn gratuite getwitter bereikt.

Vriendelijke groet

L.D.

Het jaar van de slak

H als in homegrown (van het Engels voor: zelf gekweekt)

Nog maar recent in het Nederlands doorgesijpeld, haast uitsluitend als bepaling bij 'terrorisme' of 'terrorist'. Een homegrown terrorist is er een die niet uit het buitenland komt. Op dezelfde manier zou men ook over homegrown voetballers kunnen spreken. Een voorbeeld van betekenisverwijding: in het Engels is home-grown (met streepje) sinds jaar en dag veeleer een bepaling bij aardappelen, tomaten en andere in eigen tuin gewonnen gewassen, waarvan het grootste exemplaar niet zelden op de village fête te koop wordt aangeboden, voor een goed doel. Veel verder van terrorisme kan een woord niet af zijn.

Het jaar van de slak

G als in gender

Engels voor grammaticaal geslacht of genus. De keuze is, naast neuter, tussen masculine and feminine. Nu verwijst gender veel vaker naar biologisch geslacht, male of female. Vroeger heette dat sex, maar dat woord is zijn onschuld verloren. Dat is wel meer woorden overkomen, zoals vriend bij ons of baiser in het Frans. Op de Expo van 1958 heette het paviljoen Vrolijk België voor de buitenlanders nog gewoon Gay Belgium. Ook in het Nederlands heeft  gender nu zijn plek gevonden. Het gaat niet zozeer over mannen of vrouwen, als over de socioculturele aspecten van het man- of vrouwzijn.

Het jaar van de slak

F als in failed state

Engels voor: mislukte staat. In een failed state is geen gezag meer, gewapende bendes staan elkaar en elke voorbijganger naar het leven, op straat heersen chaos, geweld en willekeur.

Lieden die de welvarende, redelijk goed georganiseerde en opvallend rustige staat België een failed state noemen, komen te weinig buiten of zijn te kwader trouw (zie ook belgofoob).

Het jaar van de slak

E als in echt

Vergelijk: (1) 'Ik heb daar nu geen zin in' en: (2) 'Ik heb daar nu echt geen zin in.' Het woordje echt is wat de Engelsen een conversation stopper noemen. In (1) kun je de spreker nog tegenspreken: 'Toe nu, het duurt maar even'. In (2) kan dat niet: de spreker geeft aan (zie aldaar) dat het echt geen zin heeft. Op de vraag 'Moet ik dat nu echt allemaal uitleggen?' is maar een repliek mogelijk: 'Nee, goed, laat maar.' Of nog: 'Daar krijg ik nu echt de pleuris van'. Repliek: 'Oké, oké.'

Vraagt iemand op een slecht moment: 'Hoe is 't?', antwoord dan: 'Dat wil je echt niet weten'.

21 januari

Vandaag de Lidl binnenstappend om kalfslapjes te kopen en culinaire room, werd ik tot staan gebracht door een affiche, dat mij de aanschaf voorstelde, voor 9,99 €, van een tv-simulator.

Ik dacht: wat is in godsnaam een tv-simulator?

Nog nadenkend las ik op hetzelfde affiche het voorstel om ook een dummy-bewakingscamera te kopen, voor 4,99 €.

Dit vond ik verdacht weinig, maar het affiche stelde me gerust, zeggend dat de dummy-bewakingscamera mij alleen 'een hoger veiligheidsgevoel' geeft.

Voor echte veiligheid betaal je natuurlijk meer, bedacht ik, twee gewapende militairen bij mijn voordeur krijg ik nooit voor 4,99 €, ook niet per stuk.

Maar dank zij de dummy-bewakingscamera begreep ik nu ook de tv-simulator. Zo werkt het:

Ik moet van huis weg, mijn onveiligheidsgevoel slaat toe (het is donker), dus ik zet mijn tv-simulator aan en trek de voordeur achter me dicht. Niet veel later verschijnt de inbreker / terrorist / psychopaat, en maakt zich klaar om toe te slaan.

Evenwel! Hij ziet het blauwige schijnsel van mijn tv-simulator met 12 energiezuinige leds, de nerveus verspringende lichtflitsen, en van het schrikken omhoogkijkend laat hij zijn misdadig oog ook nog vallen op mijn dummy-bewakingscamera! Lopen dat die doet!

Zelf ga ik inmiddels vrolijk een avondje stappen, intens genietend van mijn hoger veiligheidsgevoel. Te hopen valt alleen dat ik op weg naar huis niet door een bezopen chauffeur op een hoop word gereden.

Het jaar van de slak

D als in de

Zo niet het meest gebruikte, dan toch het meest misbruikte woord in onze taal. De combinatie met een persoonsnaam in het meervoud levert genoeg stof om vele levens met cafépraat te vullen. Men denke aan de Walen, de vakbonden, de moslims, de intellectuelen, de homo's, de Russen / Syriërs / West-Vlamingen. Mocht het gesprek (of de monoloog) aan de toog onverhoopt toch eens stilvallen, vraag dan aan niemand in het bijzonder: 'Wat is dat toch met de mensen tegenwoordig?'

Het jaar van de slak

C als in checken, chillen, chatten

Checken wil zeggen kijken, chillen is rusten en chatten is kletsen. De cursieve woorden danken hun succes aan het feit dat ze beginnen met ch-. Niet choco of chique, het moet wel Engels zijn, natuurlijk. Zoals chick (vrouw, meisje).

Het jaar van de slak

B als in belgicist (Ook: belgofiel, belgofoob)

Dit merkwaardige woord verwijst naar iemand die 'een Belgische eenheidsstaat ondersteunt'. Mensen die een Nederlandse eenheidsstaat ondersteunen worden in de regel Nederlanders genoemd. Zo ook Fransen, Zwitsers en nog vele andere inwoners van vele andere landen. Overigens mag belgicist niet verward worden met belgofiel, iemand die het land België genegen is. Iemand die het land België niet genegen is, is een belgofoob.

Het jaar van de slak

A als in aangeven (Ook: meegeven) (bis)

Wie iets aangeeft, zegt het gewoon, maar wil dat niet zo gezegd hebben. 'De burgemeester gaf aan dat hij dat niet uitgelegd kreeg' (zie aldaar) is een manier van citeren die de burgemeester altijd toelaat achteraf te zeggen: dat heb ik niet gezegd. Een variant is meegeven, als in: Mag ik nog even meegeven dat ik dat niet uitgelegd krijg.'

Het jaar van de slak (alfabetiseringsproject)

A als in ach

Ach, onze Doris. Ach, de Waaslanders. Ach, moraalfilosofie. De etymologie van het woordje ach is onduidelijk, maar zeer waarschijnlijk is het verwant met 'achteloos'. Een wegwuifwoordje, waarmee de spreker zijn mengeling van ennui en superioriteit ten toon spreidt. Vraagt iemand: Ben jij ook al in Puglia geweest?, antwoord dan met een zucht: Ach, Italië.

11 januari

Ik heb een foto thuis van mijn jongste zoon, mezelf en David Bowie, in 1986. De foto is echt. Zo ook mijn jongste zoon en ikzelf. David niet. Hij is van was en staat tussen ons tweeën in bij Madame Tussaud's in Londen.

 

Vandaag staan de kranten vol over Bowie, over hoe geniaal hij was, hoe creatief, hoe genereus. Het zal best allemaal waar zijn. David Cameron, die recent zelf nog op de foto mocht met de burgemeester van Antwerpen, zegt dat de dood van Bowie 'een groot verlies' is. Eerste ministers hoeven niet geniaal of creatief te zijn. Hij zegt nog dat David Bowie 'een meester was in het zichzelf heruitvinden'. Ook dat is Cameron helaas niet.

 

Maar hoe komt het dat mensen eerst dood moeten gaan voor iedereen ze onmisbaar noemt? Kan dat niet terwijl ze nog leven, zodat ze er zelf ook iets aan hebben?

Als ergens iemand mij een beetje zou missen, bede het alstublieft te zeggen voor ik er niet meer ben om het te horen.

10 januari

Het jaar trekt zich traagzaam op gang. Vanavond op straat gezet: het reeds sterk ontgroende restant van de kerstboom. Immers: Alle selectief ingezamelde fracties uitgezonderd grofvuil ten vroegste vanaf 18 u. de dag voor de ophaling en ten laatste 6 u. de dag van de ophaling zelf buitenplaatsen, zo ben ik door mijn stad S geïnstrueerd. Tot deze fracties behoren, onder meer, SH en KB. Ik woon in subsector 1 van sector E. Daar worden snoeihout en kerstbomen op 11 januari uit het straatbeeld verwijderd. Als dat niet goed geregeld is. Ik zie het in een échte failed state nog niet gebeuren.

1 januari

Ik ben op de bank gaan liggen na de middag na de wandeling. De radio speelt. Elk uur is er nieuws, hetzelfde als het uur ervoor, na de reclame, over hoe warm december was en dat er een winkeldief is opgepakt in Izegem. Om tien voor vijf sta ik op en zet de Grundig portatief een beetje harder. Voor Zjef. Morgen weer twee januari, de wereld herneemt zijn zotte zorgen.

30 december

's Avonds laat, lampjes op de dijk en in de flatgebouwen verlichten nog het zand waar het mul is en droog, maar verderop is het nat, het blinkt een beetje en dan niet meer, het is donker. Nog verder is niets te zien, een enkel pinkelend lichtje op een boei of een boot. Je hoort hem wel, diep brommend en goedmoedig, en wie nog naderbij komt, krijgt hem ook te zien, loopt op hem toe, staat er eindelijk met beide voeten in, de zee.