Hoe erg is een dt-fout? Relax, niet erg. Om te beginnen gaat het niet om een fout tegen de taal, maar tegen de spelling. Dat is een primitief en arbitrair hulpsysteem dat poogt de echte taal, die uit klanken bestaat, door middel van een handjevol tekens visueel voor te stellen. Spelling is geen taal. Een partituur is geen muziek. Een recept is geen gerecht. In de mate dat spelfouten het juist verstaan van een gecodeerd stukje taal niet in de weg staan, zijn zij totaal onbeduidend.
'Ik wordt niet goed van al dat dt-gedoe' is voor iedere lezer een perfect duidelijke en ondubbelzinnige uitspraak. Je kunt zelfs betwisten dat er een spelfout is: de uitspraak wordt perfect gedecodeerd, dus was ze ook perfect gecodeerd. Zo er al een fout gemaakt is, gaat het in het ergste geval om een faux pas, een inbreuk op de etiquette, zoals iemand die aan tafel zijn vork in de rechterhand neemt. Meestal is het nog onschuldiger: de schrijver heeft gewoon even slecht opgelet. Zoals je aan de feesttafel het broodje beetpakt dat eigenlijk voor de dame naast je bedoeld was: oeps!
Zo bekeken kan er pas van een spelfout sprake zijn, als de afwijkende schrijfwijze tot misverstanden leidt. Stel dat een danser van zijn partner zegt: 'Ik kan haar niet lijden', dan is er wel een probleem als iemand zich van ei vergist. Spelling is nu plots wel belangrijk. Zo belangrijk zelfs, dat ze er in de echte taal even bij wordt geroepen, voor alle zekerheid: 'Ik kan haar niet leiden,' zegt de danser, en dan haastig: 'met korte ei bedoel ik'.
Mogen we er dan vrolijk op los schrijven, zolang het maar verstaanbaar blijft? Eigenlijk wel. Er bestaan genoeg baldadig gespelde stukjes tekst om aan te tonen dat afwijkende spelling geen probleem is*. Alleen: wie afwijkt van de gewoontes valt op, en dat is misschien niet de bedoeling. Omdat ieder beetje aandacht dat naar de spreker/schrijver gaat, afgeleid wordt van wat hij te zeggen/schrijven heeft (zoals elke leraar weet, die al eens met onzorgvuldig toegeknoopte gulp voor de klas heeft gestaan). Spelfouten mogen dan de boodschap niet schaden, ze vertragen het decoderen.
Om op de dt-fouten terug te komen: al het bovenstaande geldt voor alle afwijkende spelvarianten, en ik heb nooit begrepen waarom een dt-fout 'zwaarder' zou zijn dan pakweg een bp- of een vf-fout (voor wie pas Nederlands leert is het niet vanzelfsprekend dat je 'bloedvaten' moet schrijven terwijl je 'bloetfaten' zegt). Ik moet concluderen dat de strenge dt-ridders eigenlijk snobs zijn, die graag laten merken dat zij wél weten met welke hand een eter van stand zijn vork bedient.
Waarom schrijf ik dat hier allemaal op? Omdat in een column die ik weken geleden voor een tijdschrift schreef en vandaag voor het eerst in afgewerkte vorm te zien kreeg, het werkwoordje 'houdt' staat, met als onderwerp 'ik'. Omdat ik daar aanvankelijk erg overstuur van was. (Mijn ego! Mijn imago!) Tot ik mij afvroeg: wacht even, waarom maak ik me zo druk? Hoe erg is een dt-fout? En toen dacht ik: Relax, niet erg.
*Zie bijvoorbeeld: http://www.wikihow.com/Write-a-Readable-Word-Without-Spelling-It-Correctly
